Η εξαγγελία του Πρωθυπουργού στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) μπορεί να χαρακτηριστεί – χωρίς υπερβολή – ως η μεγαλύτερη φορολογική τομή της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων που επηρεάζει εκατομμύρια Έλληνες και επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση επιχειρεί να συνομιλήσει με τον κοινωνικό κορμό της χώρας: τη μεσαία τάξη, τη νεολαία, την περιφέρεια.
Του : Βαγγέλη Αποστολίδη
Όμως, το ερώτημα που τίθεται δεν είναι μόνο το «πόσο» κοστίζει το πακέτο των σχεδόν 3 δισ. ευρώ, αλλά το «γιατί τώρα» – και τι πολιτικό νόημα φέρει.
Οριζόντια φοροελάφρυνση ή πολιτικό μανιφέστο;
Το πακέτο αφορά 4,5 εκατομμύρια φορολογούμενους, με επιπλέον 1,5 εκατομμύριο πολίτες σε μικρούς οικισμούς να απαλλάσσονται πλήρως από τον ΕΝΦΙΑ. Σημαντική είναι και η επαναφορά μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (εξαιρουμένων Ρόδου και Κω), μέτρο με δημογραφικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει η φορολογική απαλλαγή για νέους εργαζόμενους έως 25 ετών και η φορολόγηση με 9% για όσους είναι έως 30 ετών – ένα κίνητρο σαφώς στοχευμένο στην αποτροπή της φυγής νέων στο εξωτερικό, αλλά και μια ευθεία αναγνώριση του δημογραφικού ως υπαρξιακού προβλήματος της χώρας.
Η κυβέρνηση μιλά για δικαιότερη κατανομή του πλεονάσματος. Όμως, ο καθολικός χαρακτήρας των μέτρων προκαλεί αναπόφευκτα τον προβληματισμό: όταν η φορολογική ελάφρυνση δίνεται σε όλους ανεξαιρέτως, χάνει άραγε τη στόχευσή της;
Συνέπεια ή απελπισία;
Η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να μην ακολουθήσει το μοντέλο των στοχευμένων ενισχύσεων ή του 13ου μισθού, αλλά να προχωρήσει σε οριζόντια μείωση της φορολογίας, μοιάζει να απορρέει από μια σταθερή ιδεολογική γραμμή. Υπάρχει συνέπεια στο αφήγημα του: όποιος παράγει, αμείβεται. Όμως, ταυτόχρονα, η επιλογή αυτή μοιάζει και ως απάντηση σε ένα δύσκολο πολιτικό τοπίο.
Η συσσώρευση φθοράς, τα σκάνδαλα και η πολιτική αποσύνθεση της αντιπολίτευσης έχουν δημιουργήσει ένα ασταθές κλίμα. Αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να επιδείξει αποτελεσματικότητα, κινδυνεύει να δει την απογοήτευση να μετατρέπεται σε θυμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, το πακέτο της ΔΕΘ λειτουργεί σαν πολιτικό εργαλείο επανεκκίνησης, και ίσως σαν «προκαταβολή εμπιστοσύνης» προς μια κοινωνία κουρασμένη από την ακρίβεια, την ανασφάλεια και την έλλειψη προοπτικής.
Η αντιπολίτευση στην παγίδα της σκανδαλολογίας
Το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει και η αντιπαράθεση μετατοπίζεται επικίνδυνα προς τη σκανδαλολογία. Μετά την κατάρρευση των καταγγελιών για τα Τέμπη, η συζήτηση στρέφεται πλέον στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Και ενώ η ύπαρξη διαχρονικών παθογενειών είναι αναμφισβήτητη, η εργαλειοποίηση της Δικαιοσύνης και οι διαρροές απόρρητων στοιχείων δικογραφίας σε επιλεγμένα μέσα συνιστούν ανησυχητική εξέλιξη.
Το Μέγαρο Μαξίμου φαίνεται αποφασισμένο να απαντήσει μετωπικά. Το δόγμα «τίποτα δεν θα μένει αναπάντητο» αποτυπώνει την επιλογή της σύγκρουσης αντί της συναίνεσης. Ταυτόχρονα, η ρητορική περί «δικαιοσύνης παντού» αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να διαχειριστεί την κρίση με θεσμικούς όρους, έστω και αν η πολιτική ένταση μοιάζει αναπόφευκτη.
Ο Σεπτέμβριος θα είναι καθοριστικός
Η ΔΕΘ δεν είναι απλώς ένα βήμα για εξαγγελίες. Είναι, κάθε χρόνο, μια πλατφόρμα στρατηγικής. Η φετινή παρουσία του Πρωθυπουργού δείχνει ότι η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί να επανακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία μέσα από θετικά μέτρα και την επίκληση της σταθερότητας.
Όμως, η στρατηγική αυτή δεν θα κριθεί μόνο από τις δημοσκοπήσεις. Θα φανεί κυρίως στην καθημερινότητα των πολιτών, στο αν οι εξαγγελίες μετατραπούν σε ανακούφιση. Το πολιτικό ρίσκο είναι μεγάλο: αν το πακέτο αποτύχει ή φανεί ανεπαρκές, τότε το αφήγημα της σταθερότητας ίσως αποδειχθεί το πιο εύθραυστο.
Η κουβέντα για εκλογικό νόμο μπορεί να έχει προσωρινά «παγώσει», αλλά τίποτα δεν αποκλείει την επαναφορά της αν το φθινόπωρο εξελιχθεί σε πολιτικό ναρκοπέδιο.
Εν κατακλείδι: ανάσα ή πολιτικός ελιγμός;
Τα μέτρα της ΔΕΘ ενδέχεται να δώσουν ανάσα σε εκατομμύρια πολίτες. Όμως, ας μην κρυβόμαστε: εξίσου λειτουργούν ως πολιτικός ελιγμός, σε μια περίοδο που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλά μέτωπα, κοινωνικά και θεσμικά.
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται απλώς φοροελαφρύνσεις. Χρειάζεται αξιοπιστία, θεσμική επάρκεια και πολιτική με περιεχόμενο. Αν η κυβέρνηση καταφέρει να τα προσφέρει μαζί με τις εξαγγελίες της, τότε ίσως να διασφαλίσει πράγματι την πολιτική ηγεμονία μέχρι το 2030. Αν όχι, τότε το φθινόπωρο μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο «καυτό» απ’ όσο προβλέπουν τα δελτία καιρού.