Δημοψήφισμα 5 Ιουλίου 2015 – Μια ημερομηνία-ορόσημο για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Όχι για την “αντίσταση” ενός λαού, όπως υποστήριζε ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για την επιβεβαίωση της ανευθυνότητας, της δημαγωγίας και του πολιτικού τυχοδιωκτισμού που ενσάρκωσε ο Αλέξης Τσίπρας.
Ένα δημοψήφισμα χωρίς νόημα
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προκήρυξε αιφνιδιαστικά ένα δημοψήφισμα με ασαφές και τεχνικά ακατανόητο ερώτημα, μόλις πέντε μέρες πριν τη διεξαγωγή του. Επρόκειτο για μια επιχειρησιακή μπλόφα, καθώς το ερώτημα αφορούσε μια πρόταση των θεσμών που δεν ήταν πλέον καν στο τραπέζι. Το πραγματικό ερώτημα όμως ήταν πολιτικό: Θα δεχτεί η Ελλάδα τον ευρωπαϊκό δρόμο της ευθύνης ή θα ακολουθήσει την «υπερήφανη διαπραγμάτευση» του Βαρουφάκη και των ψευδαισθήσεων του ΣΥΡΙΖΑ;
Η καταστροφική επιλογή του “Όχι”
Παρά την επικράτηση του «Όχι» με 61,3%, ο Τσίπρας ακύρωσε ουσιαστικά το αποτέλεσμα μέσα σε λίγες μέρες, υπογράφοντας νέο και σκληρότερο Μνημόνιο από αυτό που υποτίθεται πως «αρνήθηκε» ο λαός. Ο ίδιος πρόδωσε τη λαϊκή ψήφο και απέδειξε ότι δεν είχε ποτέ πραγματικό σχέδιο.
Η οικονομία κατέρρευσε:
Κλειστές τράπεζες και capital controls.
Απόσυρση καταθέσεων και πανικός στην αγορά.
Ανυπολόγιστες ζημιές για επιχειρήσεις και επενδυτικό κλίμα.
Η χώρα έχασε πάνω από 86 δισ. ευρώ σε νέο δάνειο και μπήκε σε τρίτο μνημόνιο.
Την ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιζε με τη φωτιά, η Νέα Δημοκρατία με τον Αντώνη Σαμαρά αρχικά και στη συνέχεια τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη, υποστήριζε με σταθερότητα τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Ζητούσε συνεννόηση, μεταρρυθμίσεις και εθνική υπευθυνότητα, σε πλήρη αντίθεση με το λαϊκισμό της τότε κυβέρνησης.
Η Ν.Δ. προειδοποίησε εγκαίρως ότι το δημοψήφισμα ήταν επικίνδυνο, χωρίς θεσμικό υπόβαθρο και ότι έθετε τη χώρα σε τροχιά de facto εξόδου από το ευρώ (Grexit).
Ένα μάθημα πολιτικής εξαπάτησης
Ο Τσίπρας δεν ρώτησε τον λαό για να τον ακούσει. Τον ρώτησε για να χρησιμοποιήσει το αποτέλεσμα ως εσωκομματικό άλλοθι. Όταν αντιλήφθηκε το αδιέξοδο, γύρισε πίσω, υπογράφοντας όσα προηγουμένως καταδίκαζε.
Η ιστορία θα καταγράψει το δημοψήφισμα του 2015 όχι ως πράξη δημοκρατίας, αλλά ως παράδειγμα ανεύθυνης ηγεσίας και λαϊκισμού. Μια περίοδος που η Ελλάδα πήγε στο χείλος του γκρεμού για τις πολιτικές επιδιώξεις μιας ανεκπαίδευτης και επικίνδυνης κυβέρνησης. Η Ελλάδα πλήρωσε πολύ ακριβά τα πειράματα του 2015. Η επιστροφή στη σταθερότητα και τη σοβαρότητα ήρθε μόνο όταν οι πολίτες επέστρεψαν την εμπιστοσύνη τους σε φιλοευρωπαϊκές, φιλελεύθερες και υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις, αφήνοντας πίσω τους τις αυταπάτες.
Το ερώτημα αλλά και η ουσία του δημοψηφίσματος ήταν θολά
Μία ημέρα πριν την ανακοίνωση από τον Αλέξη Τσίπρα, ο Νίκος Παππάς είχε τοποθετηθεί από βήματος της Βουλής. Όταν αργότερα ρωτήθηκε τι μπορεί να σταματήσει το δημοψήφισμα, απάντησε «Τίποτα».
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος αφορούσε μόνο την πρόταση των Θεσμών και δεν έθετε στην κρίση του λαού τις προτάσεις που είχε καταθέσει η κυβέρνηση ή ακόμα το ζήτημα παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη και την ΕΕ που εγειρόταν αναπόφευκτα από το πολιτικό και οικονομικό σκηνικό.
Η επόμενη μέρα
Σχεδόν τίποτα δεν ήταν ίδιο στη χώρα την επομένη της ανακοίνωσης διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου. Αρχικά το Eurogroup αποφάσισε να μην παρατείνει το πρόγραμμα που έληγε στις 30 Ιουνίου, ενώ τα capital controls ήταν γεγονός αμέσως μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος.
Τα capital controls
Από την πρώτη στιγμή προκλήθηκε πολύ μεγάλος πανικός στους πολίτες και άρχισαν να σχηματίζονται ουρές έξω από τις τράπεζες και όλοι προσπαθούσαν να πάρουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούσαν από τα ΑΤΜ. Ο εφιάλτης είχε μόλις ξεκινήσει.
Η συγκυβέρνηση και οι συμβουλάτορες του Αλέξη Τσίπρα περίμεναν να προκληθεί πανικός στις αγορές και οι δανειστές να μετανιώσουν για τα όσα μας είχαν κάνει και να αλλάξουν στάση. Αυτό όμως δεν έγινε ο πανικός περιορίστηκε εντός συνόρων και τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια.
Τότε συνεδρίασε το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας που εισηγήθηκε στο υπουργικό συμβούλιο την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων και τα ξημερώματα της Δευτέρας εκδόθηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου, με την οποία η περίοδος από τις 28 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου κηρύχθηκε τραπεζική αργία, για να προληφθούν οι επιπτώσεις που ήδη εκδηλώνονταν στην αγορά.
Τα πρώτα μέτρα περιλάμβαναν ημερήσιο όριο αναλήψεων από τους πολίτες μέχρι 60 ευρώ, πάγωμα συναλλαγών με τις τράπεζες -αλλά όχι και των ηλεκτρονικών συναλλαγών ή με χρεωστική και πιστωτική κάρτα- και σύσταση επιτροπής που θα αντιμετώπιζε αιτήματα για επείγουσες συναλλαγές.
Οι ουρές έξω από τα ΑΤΜ για το περίφημο 60αρι που δεν φαίνονταν μετά από λίγες ημέρες γιατί τα μηχανήματα έβγαζαν μόνο χαρτονομίσματα των 50 ευρώ ήταν χιλιόμετρα και ο κόσμος μέσα στην ζέστη όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας έκλεινε ραντεβού έξω από κάποια τράπεζα.
Ο μεγάλος διχασμός
Η εκρηκτική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί από τα capital controls, αλλά και το ασαφές ερώτημα του δημοψηφίσματος πυροδότησε φαινόμενα ακραίου διχασμού εντός της ελληνικής κοινωνίας, η οποία χωρίστηκε σε δύο μεγάλα στρατόπεδα:
Τους υποστηρικτές του «Περήφανου ΟΧΙ», άσχετα αν δεν ήταν σαφές που απευθύνεται αυτή η άρνηση και τους υποστηρικτές του «Μένουμε Ευρώπη»-«ΝΑΙ» που θεωρούσαν δεδομένο ότι η επικράτηση της κυβερνητικής πρότασης θα οδηγούσε σε έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη.
Η πόλωση αυτή που θύμισε…άλλες εποχές της ελληνικής ιστορίας, κορυφώθηκε με τις δύο συγκεντρώσεις του κάθε «στρατοπέδου». Στις 2 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η συγκέντρωση των υποστηρικτών του «Ναι» και την επόμενη αυτή των υπέρμαχων του «Όχι».
Από τον όγκο του πλήθους της συγκέντρωσης του «Όχι» φάνηκε ότι η πλάστιγγα έγερνε προς την κυβερνητική πλευρά.
Το αποτέλεσμα
Το βράδυ της 5ης Ιουλίου βρήκε την κυβέρνηση και τους υποστηρικτές του «Όχι» να πανηγυρίζουν ξέφρενα μια ξεκάθαρη νίκη. Το «Όχι» επικράτησε με 61,31% των ψήφων, ένα ποσοστό που δεν θα προέβλεπε ούτε ο πλέον αισιόδοξος υποστηρικτής του, ενώ επέφερε και την παραίτηση του Αντώνη Σαμαρά από τη θέση του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας.
Τα επινίκια του αποτελέσματος κράτησαν σχεδόν ως το πρωί στην πλατεία Συντάγματος με τους χορούς και τα τραγούδια να διαδέχονται τους πανηγυρικούς χαιρετισμούς του Αλέξη Τσίπρα και του Πάνου Καμμένου από την εξέδρα που είχε στηθεί μπροστά στη Βουλή.
Οι ξένες αντιδράσεις
Το αποτέλεσμα της «ανταρσίας» της κυβέρνησης Τσίπρα δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητο από τη διεθνή πολιτική σκηνή και δεν ήταν λίγοι οι ξένοι ηγέτες που σχολίασαν και πήραν θέση για το δημοψήφισμα και τις σχέσεις Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ δήλωσε ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν απογοητευτικό καθώς ο ελληνικός λαός δεν δέχτηκε να συμπορευτεί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι είναι επιλογή των Ελλήνων να μην θέλουν να συνεχίσουν εντός Ευρωζώνης. Ο Αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ είπε πως θα προσπαθήσει να βρεθεί λύση έστω και την τελευταία στιγμή. Ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι ζήτησε από την Γερμανία να γίνει πιο διαλλακτική όσον αφορά το ελληνικό χρέος. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ εξέφρασε λύπη για το αποτέλεσμα και κάλεσε την Αθήνα να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις με νέες προτάσεις. Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλλς κάλεσε την ΕΚΤ να σταματήσει να πιέζει την ελληνική οικονομία έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ένας ουσιαστικός διάλογος. Ο Υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν δήλωσε ότι ελπίζει η Αθήνα να επιστρέψει πιο συνετή στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε ότι ίσως να ήταν καλύτερα η Ελλάδα να μείνει εκτός Ευρώ. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι δήλωσε ότι δεν πρέπει η Ισπανία να ακολουθήσει την πορεία της Ελλάδας.
Η ελπίδα που έγινε…3ο Μνημόνιο
Τα πανηγύρια και οι χαρές τελείωσαν πρόωρα και…άδοξα. Ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης που αποτελούσε «κόκκινο πανί» για τους Ευρωπαίους και asset της ελληνικής κυβέρνησης υποβάλει την παραίτησή του λίγες ώρες μετά τη νίκη του «Όχι», μετά από συνάντηση με τον πρωθυπουργό στο Μαξίμου.
Η ελπίδα που γέννησε η νίκη του «Όχι» σε μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας χάθηκε σαν φτερό στον άνεμο και μετατράπηκε σε εφιάλτη και μεγαλειώδες φιάσκο για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Οι απεσταλμένοι της ελληνική κυβέρνησης ταξίδεψαν στις Βρυξέλλες για την επόμενη συνάντηση με τους Θεσμούς, έχοντας στην τσέπη τους ένα -όπως πίστευαν- ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί. Ωστόσο, αυτό που ακολούθησε δεν ήταν το αναμενόμενο για αυτούς. Η περίφημη 17ωρη διαπραγμάτευση του Αλέξη Τσίπρα κατέληξε σε συμφωνία για Τρίτο Μνημόνιο, που έμεινε στην ιστορία ως «έντιμος συμβιβασμός».
Οι χαρακτηριστικότερες στιγμές της εβδομάδας του δημοψηφίσματος:
Η παρέμβαση του Σάκη Ρουβά υπέρ του «Ναι» που μάλλον δεν εισακούσθη
Το «μανιφέστο» του Γιώργου Κιμούλη
Το δικό του ψηφοδέλτιο που κατέβασε το ΚΚΕ
Τα αυτοκόλλητα σε κάθε πιθανό μέρος του σώματος
Η απόγνωση χιλιάδων πολιτών στις ουρές των ΑΤΜ
Ο «βρυκόλακας των ναζί»
Ο αξέχαστος διαδηλωτής του «Μένουμε Ευρώπη»
Ο… Εθνικός σταρ να διαδηλώνει υπέρ του «Όχι» έξω από το Mega Channel
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου εν εκστάστει στη συγκέντρωση του «Όχι»
Ο έρπης του πρωθυπουργού
