Ένας ναύαρχος που έζησε και πέθανε στην Αίγινα: Νικολής Αποστόλης
Ο Νικολής Αποστόλης γεννήθηκε το 1770 στα Ψαρά και ακολούθησε από μικρή ηλικία το επάγγελμα του ναυτικού. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών κατατάχθηκε εθελοντής, μαζί με πολλούς άλλους ψαριανούς νέους, στο καταδρομικό στόλο του διάσημου ναυμάχου και καταδρομέα Λάμπρου Κατσώνη, που επιχειρούσε στο Αιγαίο έχοντας ορμητήριο τη Κέα.
Του Ηρακλή Καλογεράκη Αντιναυάρχου ε.α. Π.Ν.
Το 1787 πήγε στη Χίο όπου εργαζόμενος ως συνοδός εμπορευμάτων στη ναυτιλιακή εταιρία του οίκου Ράλλη, έμαθε Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά και Ιταλικά και το σπουδαιότερο έμαθε τα του ναυτικού εμπορίου. Σύντομα πλούτισε, απέκτησε το 1793 δικό του πλοίο και μαζί με τον αδελφό του Γεώργιο, επιδόθηκαν στις θαλάσσιες μεταφορές και στο εμπόριο.
Με το ένα πλοίο τους που εκτελούσαν δρομολόγια από τη Μαύρη θάλασσα προς λιμάνια της μεσογείου, την Ολλανδία και Βόρεια θάλασσα πλούτισαν και σύντομα ο Νικολής βρέθηκε να έχει 6 πλοία και να διαχειρίζεται μια κολοσσιαία περιουσία. Το 1818, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Χρυσοσπάθη στην Οδησσό και μετά επέστρεψε στη γενέτειρα του τα Ψαρά.
Ο Νικολής Αποστόλης με την έναρξη της επανάστασης του ’21 διέθεσε για τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, όλα τα πλοία που είχε και πολλά χρήματα.
Στις 18 Απριλίου 1821 διορίστηκε από την Βουλή των Ψαριανών ναύαρχος του ψαριανού στόλου και έλαβε μέρος σχεδόν σε όλες τις ναυτικές εκστρατείες, όπως προκύπτει από τα δημοσιευμένα έγγραφα του αρχείου Ψαρών.
Ο Αποστόλης μόλις παρέλαβε την αρχηγία του στόλου, μετέτρεψε τα εμπορικά του πλοία σε πολεμικά, τα επάνδρωσε με έμπειρους Κυβερνήτες και πληρώματα, κατάστρωσε σχέδια περιπολιών αρχικά από τον Ελλήσποντο μέχρι τα Δωδεκάνησα και μετά από την Εύβοια μέχρι τις ακτές της Παλαιστίνης και επίσης οργάνωσε πλήρης δίκτυο κατασκοπείας από τη Συρία, Κύπρο, Ρόδο, Τένεδο και Θάσο μέχρι τη Κωνσταντινούπολη, για να παρακολουθεί συνεχώς τις κινήσεις του τουρκικού στόλου.
Μετά την καταστροφή των Ψαρών ο Αποστόλης πήγε οικογενειακώς πρώτα στις Σπέτσες, μετά στη Σύρο και στο τέλος κατέληξε στην Αίγινα.
Στην Αίγινα ελλιμενίστηκαν τα δεκαέξι διασωθέντα ψαριανά πλοία υπό τον Αποστόλη και τα επτά πυρπολικά τους υπό τον Κανάρη, και από εκεί, οι Ψαριανοί συνέχισαν τον υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνα.
Ο ναύαρχος Αποστόλης με τα πλοία του συνετέλεσαν αποφασιστικά στην επιτυχία της μεγαλύτερης ναυμαχίας του απελευθερωτικού μας αγώνα, της ναυμαχίας του Γέροντα (Αύγουστος 1824) καθώς και της ναυμαχίας του Καφηρέα (1825).
Τον Μάρτιο το 1826 ο Αποστόλης με τα πλοία του μετέφερε τα στρατιωτικά σώματα του Φαβιέρου από την Κάρυστο στο Πόρτο Ράφτη Αττικής και στις αρχές του Απριλίου του 1827 βοήθησε τον αρχηγό του Ελληνικού πλέον στόλου υπό τον λόρδο Τόμας Κόχραν, στις επιχειρήσεις κατά των Οθωμανικών δυνάμεων στην Αθήνα.
Την περίοδο εκείνη, ο Αποστόλης, αν και ασθενής, μετέβη στον Πειραιά για να σχεδιάσουν μαζί με τους ναυμάχους Ανδρέα Μιαούλη, Γεώργιο Ανδρούτσο και τον αρχηγό του στόλου Κόχραν, τις επικείμενες επιχειρήσεις. Όμως, η κατάσταση υγείας του Νικολή Αποστόλη κατά τον πλού επιστροφής του από τον Πειραιά στην Αίγινα, χειροτέρευσε και η πλευρίτιδα που είχε, εξελίχθηκε σε πνευμονία, συνεπεία της οποίας πέθανε στις 19 Απριλίου 1827.
Για την απώλεια αυτή έγραψε στις 23 Απριλίου 1827, η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος»: «Την νύχτα της 19ης του ενεστώτος μηνός ετελεύτησεν εις Αίγινα από πλευρίτιδος ο σεβάσμιος γέρων και ναύαρχος των Ψαριανών Νικόλαος Αποστόλης και την 20η ετάφη εν μεγάλη στρατιωτική παρατάξει και υπό τους διακεκριμένους κρότους των κανονιών εις τον ναόν της Υπεραγίας Θεοτόκου………»
Μετά το θάνατο του, τον διαδέχτηκε στην αρχηγία του στόλου των Ψαρών, ο 33χρονος γιος του Αποστόλης Αποστόλης.
Τα οστά του Νικολή Αποστόλη, μετά από επιθυμία του, μεταφέρθηκαν από την Αίγινα σε τάφο που χτίστηκε στον προαύλιο χώρο της Μονής «Κοίμησης της Θεοτόκου» της Ύδρας, όπου μέχρι σήμερα αναπαύονται δίπλα στον τάφο του Υδραίου συμπολεμιστή του Εμμανουήλ Τομπάζη.
Ο αρσανάς της Ι. Μονής, ως φυσικό κρησφύγετο, αποτελούσε το ορμητήριο των Ναυάρχων αγωνιστών και ιδιαίτερα των Ναυάρχων Ανδρέα Μιαούλη και Νικόλαου Αποστόλη, στον αγώνα της ανεξαρτησίας, Γι’αυτό ο Αποστόλης επέλεξε να είναι εκεί το τελευταίο και παντοτινό του λιμάνι.
Το Πολεμικό μας ναυτικό τιμώντας τη μνήμη του, έχει δώσει το όνομα του σε τρία πολεμικά πλοία, μια κανονιοφόρο (1834-1858), μια κορβέτα (1943-1961) και ένα αντιτορπιλικό (1980-1992).
