Κόμβος μεταφοράς LNG για την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη η Ελλάδα – Οι νέες συμφωνίες με τους κολοσσούς υδρογονανθράκων που την καθιστούν εν δυνάμει παραγωγό φυσικού αερίου σε Κρήτη και Ιόνιο
Το νέο γεωπολιτικό και ενεργειακό τοπίο που διαμορφώνεται μετά την υπερατλαντική διάσκεψη της Αθήνας, παρουσία κορυφαίων Αμερικανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, σηματοδοτεί μια σαφή αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας ως στρατηγικού εταίρου των Ηνωμένων Πολιτειών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η ενισχυμένη αμερικανική παρουσία επιβεβαίωσε την πρόθεση της Ουάσινγκτον να εμβαθύνει περαιτέρω τις σχέσεις με την Αθήνα, αναδεικνύοντας τη χώρα μας σε κομβικό ενεργειακό και γεωπολιτικό σημείο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η συνολική αποτίμηση των συμφωνιών που υποστηρίζει η νέα εποχή στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ξεπερνά τα 30 δισ. ευρώ, καθώς στηρίζεται σε δύο παράλληλους πυλώνες συνεργασίας.
Ο πρώτος αφορά τον τομέα του φυσικού αερίου και των υποδομών LNG, με εκτιμώμενη αξία περίπου 26 δισ. ευρώ σε βάθος 20ετίας, ενώ ο δεύτερος σχετίζεται με την επιτάχυνση της συνεργασίας στους υδρογονάνθρακες, που μπορεί να αποδώσει επενδύσεις 5 έως 10 δισ. ευρώ υπό προϋποθέσεις, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το οικόπεδο του Ιονίου, στο οποίο εισχώρησε πρόσφατα η ExxonMobil. Το μέγεθος των επενδύσεων αυτών θα είναι πολλαπλάσιο εφόσον υπάρξουν ανακαλύψεις και στα blogs νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, τα οποία θα ανοίξουν τον δρόμο -εφόσον ξεπεραστούν εμπόδια αδειοδοτήσεων και πιθανών δικαστικών προστριβών- για πρώτη φορά η χώρα να γίνει και παραγωγός φυσικού αερίου.
Τι έφερε η διάσκεψη
Ο πρώτος πυλώνας υλοποιείται στο πλαίσιο του Partnership for Transatlantic Energy and Climate Cooperation (P-TEC), όπου οι στενοί ενεργειακοί δεσμοί των δύο χωρών μετουσιώθηκαν σε συγκεκριμένες συμφωνίες για την προμήθεια και απορρόφηση ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που κυμαίνονται από 0,7 έως 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, με τιμές υπολογισμένες βάσει των σημερινών τιμών του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο TTF (33 €/MWh).
Το πρώτο αυτό πολυετές συμβόλαιο με τις ΗΠΑ στην Ευρώπη αποκτά η Atlantic See LNG Trade S.A. Πρόκειται για τη νεοσύστατη κοινή εταιρεία μεταξύ Αktor και ΔΕΠΑ Εμπορίας σε ποσοστά 60%-40%, η οποία υπέγραψε την Παρασκευή το 20ετές συμβόλαιο προμήθειας με την αμερικανική Venture Global – από τους μεγαλύτερους LNG παίκτες με έδρα τη Λουιζιάνα. Πρόκειται για μια συμφωνία που οι Αμερικανοί συνδέουν με τον τερματικό σταθμό της Αλεξανδρούπολης (FSRU), στον οποίο η εταιρεία συμμετέχει με δυναμικότητα 25%.
Μέσω της υποδομής του FSRU, η Ελλάδα επιδιώκει να αυξήσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ για εξαγωγή μέσω του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου, που συνδέει την Ελλάδα με την Ουκρανία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας. Ο ρόλος της Ελλάδας στη μεταφορά φυσικού αερίου προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω όταν η Ε.Ε. προχωρήσει σε πλήρη απαγόρευση των ρωσικών προμηθειών όπως έχει αποφασίσει από το 2028. Οταν θα τερματιστεί η διακίνηση του ρωσικού αερίου μέσω του Τurk Stream (της βασικής πύλης του ρωσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη), υπολογίζεται ότι περίπου 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου θα πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα, ενώ μαζί με τις ανάγκες των γειτονικών χωρών εκτιμάται ότι οι ποσότητες αυτές φτάνουν τα 20 έως 22 bcm.
Οι συμφωνίες με τις χώρες του Κάθετου Διαδρόμου (Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Μολδαβία), με τις οποίες θα ακολουθήσουν επιμέρους διαπραγματεύσεις για να κλείσουν οι ποσότητες, προβλέπουν ελάχιστη ετήσια προμήθεια έως 700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, που θα λειτουργεί ως κατώφλι κατανάλωσης και απορρόφησης για τη βιωσιμότητα του συστήματος. Η ελάχιστη αυτή ποσότητα διασφαλίζει σταθερές ροές και προβλεψιμότητα για τις επενδύσεις σε υποδομές, επιτρέποντας στις τράπεζες και στους θεσμικούς χρηματοδότες να στηρίξουν με ασφάλεια τα έργα μεταφοράς και αποθήκευσης. Κομβικής σημασίας στον τομέα αυτόν είναι ο ρόλος της DFC (Development Finance Corporation). Η Κρατική Αναπτυξιακή Τράπεζα των ΗΠΑ εξετάζει το ενδεχόμενο να έχει ενεργό ρόλο στη συμφωνία που συνδέεται με την κοινή εταιρεία ΔΕΠΑ Εμπορίας -Aktor, η οποία έχει ελληνική βάση και δραστηριοποιείται σε επτά χώρες της περιοχής.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η αμερικανική παρουσία δεν θα περιοριστεί σε απλή δανειοδότηση, αλλά θα περιλαμβάνει μετοχική συμμετοχή και εκπροσώπηση στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, καθιστώντας την βραχίονα των ΗΠΑ στη ΝΑ Ευρώπη για θέματα ενεργειακής ασφάλειας. Η παρουσία της DFC αναμένεται να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής εμπιστοσύνης και σταθερότητας για το ευρύτερο επενδυτικό σχήμα, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε κεφάλαια και τη συμμετοχή αμερικανικών και ευρωπαϊκών τραπεζών.
H σημασία του deal για την Αktor
Η συμφωνία για το αμερικανικό LNG σηματοδοτεί μια νέα εποχή και για την Αktor, διευρύνoντας τη δραστηριότητά της πέρα από τις κατασκευές και στην ενέργεια, με ένα deal που ενισχύσει τη θέση της ως εθνικού ενεργειακού παίκτη με διεθνές αποτύπωμα. Από εταιρεία που κατασκεύαζε έργα υποδομής, μέσα σε λίγα χρόνια μετατρέπεται σε όμιλο που συμμετέχει ενεργά στην παραγωγή και τη διανομή ενέργειας, αποτελώντας το πιο φιλόδοξο project που έχει αναλάβει ποτέ η εταιρεία, το οποίο την τοποθετεί στο επίκεντρο των εξελίξεων για τις επόμενες δεκαετίες.
Το σχέδιο περιλαμβάνει επένδυση ακόμη και σε πλοία μεταφοράς LNG, συνολικού κόστους περίπου 1 δισ. ευρώ. Η εταιρεία θα πρέπει να αξιολογήσει το επόμενο διάστημα εάν θα ναυλώσει ή θα αγοράσει πλοία μεταφοράς του αμερικανικού LNG, δεδομένου ότι το κόστος μεταφοράς υπολογίζεται στα 30-40 εκατ. ευρώ ετησίως.
Η διάρκεια του συμβολαίου
Η έναρξη της μακροχρόνιας σύμβασης για την τροφοδοσία των χωρών του Κάθετου Ενεργειακού Διαδρόμου με αμερικανικό LNG τοποθετείται χρονικά στο 2030, με ενδιάμεσες φάσεις κατά το 2027-2028, όταν αναμένεται η οριστική απόσυρση του ρωσικού φυσικού αερίου από την ευρωπαϊκή αγορά. Ηδη, στα τέλη του 2026 λήγει το συμβόλαιο της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom. Παρότι η τελευταία διαπραγμάτευση με τους Ρώσους, με την οποία επήλθε εξωδικαστική συμφωνία εξαιτίας πολύχρονης αντιδικίας για την τιμολόγηση του φυσικού αερίου, προβλέπει παράταση, προωθείται σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση των ροών ρωσικού αερίου έως το 2027.
Οπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκφράζουν σαφώς την πρόθεση να συνεργαστούν με έναν ενιαίο και αξιόπιστο εταίρο στην περιοχή. Η ελληνική εταιρεία, στην οποία θα συμμετέχουν η ΔΕΠΑ και η Aktor, θα επιτελέσει αυτόν τον σκοπό, λειτουργώντας ως ενεργειακός βραχίονας των ΗΠΑ για τη ΝΑ και Κεντρική Ευρώπη. Για την επιτυχία του εγχειρήματος επισημαίνεται ότι απαιτούνται μακροχρόνιες συμβάσεις, όπως είναι το 20ετές συμβόλαιο με τη Venture Global, που θα προσφέρουν επενδυτική ασφάλεια και θα επιτρέψουν τη χρηματοδότηση νέων υποδομών, όπως πλωτοί σταθμοί επαναεριοποίησης (νέα FSRU) και νέοι αγωγοί διασυνδέσεων. Οι υποδομές αυτές θα αυξήσουν τον όγκο μεταφοράς φυσικού αερίου και θα συμβάλλουν στη μείωση των τιμών μέσω οικονομιών κλίμακας.
Στο τραπέζι των συζητήσεων βρίσκεται μεταξύ άλλων και η προοπτική της κατασκευής αγωγού μεταξύ Αλεξανδρούπολης και Ουκρανίας, που θα ενίσχυε περαιτέρω την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής. Αν και χαρακτηρίζεται φιλόδοξο σχέδιο, επισημαίνεται ότι για να υλοποιηθεί απαιτούνται εγγυημένοι όγκοι μεταφοράς που υποστηρίζουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις και σημαντική χρηματοδότηση. Στον νέο ενεργειακό χάρτη που διαμορφώνει η απόσυρση του ρωσικού αερίου από την ευρωπαϊκή αγορά, η Ουκρανία θεωρείται επίσης χώρα στρατηγικής σημασίας χάρη στη μεγάλη αποθηκευτική της δυναμικότητα (περίπου 30 bcm), που αντιστοιχεί στο 15% της συνολικής ευρωπαϊκής ικανότητας αποθήκευσης. Η αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας προσφέρει σταθερότητα στην τροφοδοσία φυσικού αερίου και θα ενισχύσει την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης, ειδικά μετά την προοδευτική απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Τα γεωτρύπανα
Ο αντιπρόεδρος της ExxonMobil, Τζον Αρντίλ, δήλωσε τις προηγούμενες μέρες ότι η επεξεργασία των δεδομένων θα ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026 ώστε να ληφθεί απόφαση για το αν θα πραγματοποιηθεί ερευνητική γεώτρηση το 2027 στο block «Νοτιοδυτικά της Κρήτης». Το ζήτημα αυτό παραμένει ανοικτό για την εταιρεία, που βρίσκεται από το 2019 στην Ελλάδα, επιβεβαιώνοντας ότι η πραγματικότητα των υδρογονανθράκων είναι πολύ πιο σύνθετη απ’ όσο συνήθως παρουσιάζεται.