Το υπερπλεόνασμα του 2025, το οποίο αναμένεται να ξεπεράσει και φέτος τα 10 δισ. ευρώ (δηλαδή περίπου 4% του ΑΕΠ), δίνει στο οικονομικό επιτελείο την αυτοπεποίθηση να λέει ότι παρά τους δασμούς Τραμπ (όταν και όποτε εφαρμοστούν) και τον νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή, ο σχεδιασμός για το πακέτο της ΔΕΘ δεν αλλάζει.
Η αισιοδοξία του οικονομικού επιτελείου βασίζεται -κατά βάση- στην εκτέλεση του προϋπολογισμού για το διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου και την προβολή που γίνεται μέχρι και το τέλος του χρόνου. Ως γνωστόν, στο συγκεκριμένο πεντάμηνο ο προϋπολογισμός κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα 5,35 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,05 δισ. ευρώ (3,2 δισ. ευρώ την ίδια περίοδο το 2024).
Εξαιρώντας συγκυριακούς παράγοντες, η υπέρβαση στο πρωτογενές αποτέλεσμα σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, έναντι των στόχων του προϋπολογισμού, εκτιμάται σε 1,46 δισ. ευρώ και οφείλεται κατά ένα μέρος και στην πρόωρη πληρωμή του φόρου εισοδήματος από τις χρεωστικές δηλώσεις, οι οποίες φέτος άρχισαν να κατατίθενται από τον Απρίλιο. Ωστόσο, ο κύριος όγκος των φορολογικών υποχρεώσεων είναι από τον Ιούλιο μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου του 2026, οπότε αναμένεται να εισπραχθούν άλλα 52,37 δισ. ευρώ φόρων, που προβλέπονται στον προϋπολογισμό, μέχρι να συμπληρώσουμε τα έσοδα από φόρους, τα οποία αναμένεται να φτάσουν στα 69,4 δισ. ευρώ.
Υπολογισμοί
Οι υπολογισμοί αυτοί έγιναν με βάση ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα φτάσει στο 2,5% του ΑΕΠ (περίπου 6,5 δισ. ευρώ). Ωστόσο, στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2025-2028 το υπουργείο Οικονομίας αναθεώρησε προς τα πάνω την πρόβλεψη για το πρωτογενές πλεόνασμα, στο 3,2% του ΑΕΠ (7,9 δισ. ευρώ) και πλέον, ενώ υπάρχει και μία ανεπίσημη εκτίμηση ότι θα ξεπεράσει ξανά το 4% του ΑΕΠ (δηλαδή τα 10 δισ. ευρώ). Η νέα αυτή πρόβλεψη επεκτείνει τον δημοσιονομικό χώρο για το πακέτο της ΔΕΘ κατά περίπου 2 δισ. ευρώ σε σχέση με την τελευταία αναθεώρηση που έγινε για το μεσοπρόθεσμο στα μέσα Απριλίου.
Το ζητούμενο είναι πόσα από τα επιπλέον αυτά έσοδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μειώσεις φόρων, οι οποίες έχουν εξαγγελθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, από το τέλος ακόμη του 2024. Με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, αν τα επιπλέον έσοδα προέλθουν από την υπεραπόδοση της οικονομίας, το κράτος-μέλος μπορεί να χρησιμοποιήσει ποσό έως 0,3% του ΑΕΠ για ελαφρύνσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ποσό αυτό για φέτος αντιστοιχεί σε περίπου 750 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, σε άλλη παράγραφο οι κανόνες προβλέπουν ότι αν το κράτος-μέλος έχει αυξήσει τα έσοδά του πάνω από τον στόχο με δική του παρέμβαση, μπορεί τότε να χρησιμοποιήσει τα χρήματα αυτά όπως επιθυμεί.
Στην Ελλάδα εφαρμόζονται από το 2024 δύο νέα πακέτα πρόσθετων εσόδων. Το πρώτο αφορά τις 11 παρεμβάσεις για τη φοροδιαφυγή και το δεύτερο την επιβολή του τέλους ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Από τη σύλληψη της φοροδιαφυγής το Δημόσιο είχε πέρσι έσοδα 2 δισ. ευρώ και φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τα 3 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση από χρόνο σε χρόνο τουλάχιστον κατά 1 δισ. ευρώ. Η νέα εκτίμηση για τα έσοδα από φοροδιαφυγή θα γίνει μεν μέχρι και το τέλος Ιουλίου, αλλά δεν θα ενσωματωθεί στις επίσημες προβλέψεις πριν από τις τελικές προβλέψεις για τον προϋπολογισμό του 2026, στα τέλη Νοεμβρίου.
Παρεμβάσεις
Ο τελικός δημοσιονομικός χώρος για παρεμβάσεις αναμένεται να διαμορφωθεί κοντά στα 3 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό επιμερίζεται, με βάση τις μέχρι στιγμής προβλέψεις, σε περίπου 1 δισ. ευρώ επιπλέον έσοδα από φοροδιαφυγή συν περίπου 700 εκατ. ευρώ από την υπεραπόδοση της οικονομίας. Στο 1,7 δισ. ευρώ θα πρέπει να προσθέσουμε και περίπου 200 εκατ. ευρώ επιπλέον εσόδων από το ειδικό τέλος για την ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση.
Επίσης, θα πρέπει να προσθέσουμε άλλα 700-800 εκατ. ευρώ από τον μη υπολογισμό της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο έλλειμμα, το οποίο δίνει επίσης περιθώριο μεγαλύτερων παρεμβάσεων. Το δικαίωμα αυτό υπάρχει λόγω της ενεργοποίησης -και για την Ελλάδα- της εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Η αρχική εκτίμηση για περιθώριο μέσω των αμυντικών δαπανών πάνω από 500 εκατ. ευρώ αναθεωρείται προς τα πάνω. Τούτο, διότι δεν είχε υπολογιστεί αρχικά η επιπλέον αύξηση των αμυντικών δαπανών από το 2025 και μετά από το νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα 2025-2036, ύψους 25-28 δισ. ευρώ, το οποίο εξαγγέλθηκε πολύ πρόσφατα.
Θα πρέπει να επισημάνουμε, για άλλη μία φορά, ότι τα έσοδα που προκύπτουν από νομοθετικές παρεμβάσεις των κρατών-μελών (όπως αυτό για τη φοροδιαφυγή ή το τέλος για την κλιματική αλλαγή), σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι μόνιμα και επαναλαμβανόμενα. Συνεπώς, δεν θα αμφισβητηθούν σε καμία περίπτωση από την Επιτροπή κατά τις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν προς τα τέλη Αυγούστου για να κλείσει το πακέτο της ΔΕΘ. Το μόνο που μένει να αποδείξει η ελληνική πλευρά είναι ότι τα μέτρα που θα πάρει δεν θα αυξήσουν μόνο τα διαθέσιμα εισοδήματα, αλλά θα βοηθήσουν και την οικονομία να επιταχύνει τον ρυθμό σύγκλισης με τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Στο στόχαστρο η «διαρροή» στα καύσιμα – Ετήσια απώλεια 500 εκατομμυρίων ευρώ
Το υπουργείο Οικονομίας, μετά την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, των ελέγχων και της φορολογητέας ύλης που αποκάλυψε η σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, φαίνεται ότι στρέφεται στο λαθρεμπόριο που γίνεται στα καύσιμα. Η πρώτη εκτίμηση είναι ότι το Δημόσιο χάνει σε ετήσια βάση περίπου 500 εκατ. ευρώ, από τα οποία είναι δυνατό να ανακτηθεί μεγάλο μέρος. Η οργανωμένη δράση κατά της φοροδιαφυγής των καυσίμων αναμένεται να θεσμοθετηθεί φέτος και να εφαρμοστεί το 2026.