Πρόταση για την Ίδρυση Ναυτικού Μουσείου στην Οικία που έζησε ο Κανάρης στην Αίγινα
Του Ηρακλή Καλογεράκη Αντιναυάρχου ε.α. Π.Ν.
Γιατί η κατοικία ενός εθνικού ήρωα απαιτεί εθνική μέριμνα
Η Αίγινα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τόπους της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Ανάμεσα στα μνημεία της, ξεχωριστή θέση κατέχει η οικία στην
οποία έζησε ο Κωνσταντίνος Κανάρης τα πιο δημιουργικά και
ουσιαστικά χρόνια της ζωής του.
Είναι η κατοικία του θρυλικού μπουρλοτιέρη της Επανάστασης
του 1821, του επί τέσσερις φορές Υπουργού Ναυτικών και επί
πέντε φορές Πρωθυπουργού της Ελλάδας.
Είναι το σπίτι που αποτέλεσε το οικογενειακό καταφύγιο του
ήρωα μας, είναι το λιμάνι που εύρισκε απάγκιο ανάμεσα στις
πολεμικές του αποστολές και είναι το σπίτι στο οποίο
γεννήθηκαν δύο από τα παιδιά του — ο Λυκούργος το 1826 και
η Μαρία το 1828. Τέλος, είναι το μόνο από τα τέσσερα σπίτια,
που έζησε ο Κανάρης και που σώζεται μέχρι σήμερα.
Το κτήριο αυτό, δίπλα στη πλατεία Ελευθερίας της Αίγινας, έχει
ήδη χαρακτηριστεί «έργο τέχνης» και «ιστορικό κτήριο» με
απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών (ΦΕΚ
967/Β/26-9-1980).
Πρόκειται, επομένως, για μνημείο εθνικής εμβέλειας και όχι απλώς για ένα σημαντικό κτήριο της τοπικής κοινότητας, το οποίο σήμερα στέκεται ερειπωμένο και σύντομα θα καταρρεύσει, αν δεν αξιοποιηθεί. Το κτίριο αυτό, παρότι αποτελεί ζωντανό κομμάτι της νεοελληνικής ιστορίας και της ναυτικής και ιστορικής μας κληρονομιάς, είναι σε κατάσταση παραμέλησης και ζητά επειγόντως να ξαναζωντανέψει!
Γιατί το έργο δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναληφθεί από τον Δήμο Αίγινας
Η μετατροπή μιας ιστορικής οικίας σε σύγχρονο μουσείο δεν είναι μια απλή ανακαίνιση.
Απαιτείται:
εξειδικευμένος σχεδιασμός από αρχιτέκτονες και μηχανικούς με εμπειρία σε διατηρητέα,
συμμετοχή μουσειολόγων, ιστορικών, αρχαιολόγων και συντηρητών,
σημαντικός προϋπολογισμός για τις εργασίες, τον εξοπλισμό και τη μακροχρόνια
συντήρηση,
στελέχωση με προσωπικό τουλάχιστον τεσσάρων ατόμων — δαπάνη που υπερβαίνει τις
60.000€ ετησίως, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος φύλαξης και λειτουργικών αναγκών.
Για έναν δήμο, ακόμη και καλά οργανωμένο, ένα τέτοιο έργο αποτελεί αντικειμενικά τεράστιο
βάρος. Όχι από αδιαφορία ή έλλειψη θέλησης, αλλά απλώς λόγω των πραγματικών οικονομικών
ορίων της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Επιπλέον, η εξασφάλιση εκθεμάτων —είτε με δημιουργία αντιγράφων, είτε με μεταφορά κειμηλίων
από το Πολεμικό Μουσείο, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, μουσεία ή άλλα κρατικά ιδρύματα—
είναι διαδικασία που μόνο η κεντρική διοίκηση μπορεί να διεκπεραιώσει αποτελεσματικά.
Όχι επειδή ο δήμος δεν θα προσπαθήσει, αλλά επειδή το κράτος μπορεί να δώσει εντολή και όχι
απλώς να ζητήσει.
Ένα τέτοιο μουσείο στην Αίγινα, θα μπορούσε να στεγάσει αυθεντικά κειμήλια, διάφορα εκθέματα, χάρτες, ναυτικά όργανα, μοντέλα πλοίων, να φιλοξενεί εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και να γίνει σημείο αναφοράς για τον ναυτικό πολιτισμό του νησιού. Η ανάγκη ανάληψης του έργου από κεντρικό κρατικό φορέα
Η οικία Κανάρη είναι κομμάτι της εθνικής μας μνήμης. Είναι λογικό και θεμιτό το έργο αυτό να υλοποιηθεί από φορείς όπως επί παραδείγματι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ή το Υπουργείο Πολιτισμού ή ακόμη και από τη Βουλή των Ελλήνων, που έχουν αναλάβει ανάλογες ιστορικές πρωτοβουλίες στο παρελθόν.
Οι φορείς αυτοί διαθέτουν:
τους απαραίτητους πόρους,
το εξειδικευμένο προσωπικό,
την θεσμική ισχύ για τις απαιτούμενες συνεργασίες,
την ικανότητα να εξασφαλίσουν υψηλών προδιαγραφών μουσειακή τεκμηρίωση.
Μόνο μέσω ενός κεντρικού κρατικού φορέα μπορεί να διασφαλιστεί ότι το μουσείο:
θα δημιουργηθεί με επιστημονική πληρότητα,
θα συντηρείται επαρκώς,
θα εμπλουτίζεται με εκθέματα,
θα λειτουργεί απρόσκοπτα χωρίς κινδύνους οικονομικής αδυναμίας.
Ένα ναυτικό μουσείο που η Αίγινα αξίζει
Η Αίγινα, αν και ναυτικό νησί με ιστορία που εκτείνεται από τους Περσικούς Πολέμους έως τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο
Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεταπολεμική περίοδο της σπογγαλιείας, δεν διαθέτει σήμερα ναυτικό μουσείο.
Η οικία Κανάρη θα μπορούσε —και πρέπει— να αποτελέσει τον πυρήνα ενός μικρού αλλά
εξαιρετικά σημαντικού μουσείου, αφιερωμένου:
στην Επανάσταση του 1821,
στη συμβολή της Αίγινας στο ελληνικό ναυτικό έπος,
στην πλούσια ναυτική παράδοση του νησιού σε κάθε εποχή.
Ένα μουσείο με βέβαιη βιωσιμότητα
Η Αίγινα είναι ένας από τους κορυφαίους και σταθερά δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς με:
συνεχείς ακτοπλοϊκές συνδέσεις (2 ημερήσια κρουαζιερόπλοια, 5 ταχύπλοα, ~10
συμβατικά),
αυξανόμενη επισκεψιμότητα, πάνω από 1,5 εκατομμύριο εισιτήρια επιβατών το 2022 και
περίπου 2,54 εκατομμύρια φέτος,
5.000 περίπου κλίνες και ισχυρή μονοήμερη τουριστική κίνηση.
Συνεπώς, ένα καλοσχεδιασμένο μουσείο, σε συνδυασμό με τη διεθνή αναγνωρισιμότητα του
Κανάρη, έχει εξασφαλισμένη επισκεψιμότητα και βιωσιμότητα.
Ο ρόλος του Δήμου: σημαντικός αλλά συγκεκριμένος
Ο Δήμος Αίγινας μπορεί και πρέπει να συμβάλει:
στη προβολή του έργου,
στη συνεργασία με το κράτος.
στην επικοινωνία με τους πολίτες,
στην εξεύρεση εκθεμάτων
στη τουριστική αξιοποίηση,
Όμως η απόκτηση, η μετατροπή και η υποστήριξη της οικίας είναι έργο που ξεκάθαρα ξεπερνά τις δυνατότητες ενός δήμου. Και δεν πρέπει να επιβαρυνθεί με ένα βάρος που δεν μπορεί να σηκώσει.
Έκκληση σε όλους τους Έλληνες και στους αρμόδιους φορείς
Η οικία που ο Κανάρης έζησε στην Αίγινα, δεν είναι απλώς ένα κτήριο. Είναι ένα σπίτι που έγινε ένα μικρό κέντρο επικοινωνίας του απελευθερωτικού μας αγώνα, ένα σπίτι απ’ όπου πέρασαν ο
Κυβερνήτης Καποδίστριας, πρέσβεις και ναύαρχοι των Μεγάλων Δυνάμεων, πολιτικοί, αγωνιστές της επανάστασης, καπετάνιοι και ναυτικοί. Είναι μέρος της πολιτιστικής μας ταυτότητας και η πολιτεία οφείλει:
να την αποκτήσει,
να την αποκαταστήσει με τον σεβασμό που αρμόζει,
να ιδρύσει εκεί το ναυτικό μουσείο που λείπει από την Αίγινα και αξίζει στο έθνος.
Αυτό δεν είναι έργο τοπικό. Είναι έργο εθνικό.
