Οι αποκαλύψεις του δημοσιογράφου Χουσεΐν Γκιουνάι έφεραν στο φως τον «πόλεμο» που έχει ξεκινήσει στο παρασκήνιο
Από τις πρώτες στιγμές της θερμής υποδοχής του στον Λευκό Οίκο, βαδίζοντας αργά πλάι στον μπιζιμπόντη 79χρονο «φίλο» του και πλανητάρχη, Ντόναλντ Τραμπ, ο ανέκφραστος 71χρονος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δύσκολα παρέπεμπε στον αγέρωχο και έμπλεο αυτοπεποίθησης ηγέτη που κρατά τα ηνία της Τουρκίας επί 22 χρόνια.
Ο λόγος; Οι φήμες για την πραγματική κατάσταση της υγείας του, αλλά και οι κανόνες του εκλογικού συστήματος της γείτονος που έχουν πυροδοτήσει από την άνοιξη σενάρια διαδοχής του: μια επόμενη υποψηφιότητά του προϋποθέτει να αλλάξει το σημερινό θεσμικό πλαίσιο ή να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές. O ίδιος ζητά «νέο Σύνταγμα», έχοντας πάντως δηλώσει φέτος πως «δεν έχω κανένα συμφέρον να επανεκλεγώ ή να θέσω ξανά υποψηφιότητα».
Παρ’ όλα αυτά, στο εσωτερικό του κόμματός του φαντάζει σχεδόν βεβαιότητα ότι ο ίδιος επιθυμεί να παραμείνει στην εξουσία και μετά το 2028, οπότε λήγει η θητεία του, αν και απάντησε σιβυλλικά στις αρχές του χρόνου σε έναν γνωστό τραγουδιστή απέναντι στο ενδεχόμενο να είναι εκ νέου παρών στην κούρσα, λέγοντάς του πως «είμαι υποψήφιος αν εσείς είστε». Πολύ περισσότερο, όταν ο Τούρκος πρόεδρος υπολείπεται σε πολλούς δείκτες στις δημοσκοπήσεις του έγκλειστου δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ενώ η παραμονή του τελευταίου στις Φυλακές της Σηλυβρίας ανεβάζει μήνα με τον μήνα την αποδοχή του στην τουρκική κοινωνία.
Από το 2002, οπότε ανήλθε στην εξουσία, ο Ερντογάν επιχείρησε να επιβάλει ένα νεοθωμανικό πρότυπο ως έμμεση αμφισβήτηση του δυτικού τρόπου ζωής, αλλά και της εγχώριας κληρονομιάς του Κεμάλ. Αλλωστε, η «Τουρκία του Ερντογάν» το 2025 αποτελεί ένα οικοδόμημα στηριγμένο στον προσωποπαγή μηχανισμό εξουσίας που δημιούργησε μέσω του ΑΚΡ, απόλυτα ελεγχόμενο από τον ίδιο και ικανό να δημιουργήσει έναν διάδρομο διαδοχής με τις ευλογίες του σημερινού προέδρου.
Ο «ακήρυχτος διάδοχος»
Στη μετά Ερντογάν εποχή, όπως ο ίδιος την έχει δρομολογήσει, οι πιθανότητες να σκαρφαλώσει ένα αουτσάιντερ στην κορυφή της πολιτικής σκηνής της γειτονικής χώρας φαντάζουν απειροελάχιστες. Ηδη, ο μικρότερος γιος του Μπιλάλ, 44 ετών, εκλαμβάνεται από αρκετούς αναλυτές ως ο «ακήρυχτος διάδοχος του θρόνου της Τουρκίας». Η προοπτική μιας ομαλής μετάβασης εντός της οικογένειας θα εξασφάλιζε στον Τούρκο πρόεδρο τη δυνατότητα εγκαθίδρυσης μιας οικογενειακής δυναστείας, μαζί με ένα τείχος προστασίας των μελών της από τυχόν έρευνες και αμφισβητήσεις των πεπραγμένων του.
Την ίδια στιγμή, ο Μπιλάλ Ερντογάν θεωρείται ήδη πανίσχυρο πρόσωπο στη διακυβέρνηση του πατέρα του, αλλά και εντός του ΑΚΡ, ενώ οι σπουδές του στις ΗΠΑ διεύρυναν τον ορίζοντα των επαφών του σε παγκόσμια κλίμακα, όπως στην περίπτωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Ως σημάδια που φέρνουν τον Μπιλάλ Ερντογάν όλο και πιο κοντά στο «δαχτυλίδι» του πατέρα του ερμηνεύτηκαν οι καρατομήσεις το 2023 από το Υπουργικό Συμβούλιο του Χουλουσί Ακάρ, υπουργού Αμυνας, και του Σουλεϊμάν Σοϊλού, υπουργού Εσωτερικών, αλλά και του μέχρι τότε υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εντείνοντας την εντύπωση ότι ο «Σουλτάνος» σκουπίζει το κόμμα του για τη διαδοχή του, με τον Μπιλάλ Ερντογάν να κερδίζει ακόμη περισσότερους πόντους ως «γκρίζος καρδινάλιος», όπως τον αποκαλούν λογαριασμοί χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα.
Τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου διαδέχτηκε στο τουρκικό ΥΠΕΞ ο Χακάν Φιντάν, πρώην επικεφαλής της ΜΙΤ και άνθρωπος με ευγενικό παρουσιαστικό και έντονη «δυτική εικόνα», όπως επισημαίνουν με νόημα αρκετοί αναλυτές, προβλέποντας πως το πολιτικό του μέλλον θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την επαναφορά της Τουρκίας σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή της. Ως ικανό πρόσωπο δηλαδή να οδηγήσει τη γειτονική χώρα πέρα από τον «Ερντογανισμό», όπως περιγράφεται η ιδιότυπη αρχιτεκτονική που έχει δημιουργήσει μεταξύ πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας ο σημερινός της πρόεδρος, όπου τα όρια είναι πολλές φορές δυσδιάκριτα, ενισχύοντας τους βαθμούς αυταρχισμού του καθεστώτος του.
Για ορισμένους, ωστόσο, ο Χακάν Φιντάν παραμένει «η σκιά του Ερντογάν», ώστε να αρνηθεί να αμφισβητήσει τη γραμμή διαδοχής του, αν και τα τελευταία εικοσιτετράωρα εντείνονται οι αντιδράσεις ως προς το οικονομικό και πολιτικό αποτέλεσμα των διαπραγματευτικών κινήσεων του «Σουλτάνου» στις ΗΠΑ, με μηνύματα που επισημαίνουν πως ο Τούρκος ΥΠΕΞ θα τα κατάφερνε καλύτερα, να εμφανίζονται τακτικά πια στα κοινωνικά δίκτυα.
Η παρουσία πάντως με κάποιον τρόπο του σημερινού Τούρκου ΥΠΕΞ στην επόμενη μέρα της γειτονικής χώρας επιβεβαιώνεται εμμέσως και από τη διαμάχη που φέρεται να έχει ξεσπάσει από τους πιθανούς επιγόνους του Ταγίπ Ερντογάν, με τον απολυθέντα δημοσιογράφο Χουσεΐν Γκιουνάι να αποκαλύπτει πως «στοιχηματίζουν στον Φιντάν… Του ξέφυγε η πληροφορία για τους κινητήρες των αεροσκαφών, αλλά κανείς δεν το ήξερε…», συμπληρώνοντας πως «υπάρχει μια εσωτερική διαμάχη μεταξύ του Μπιλάλ (Ερντογάν), του Χακάν Φιντάν και του γαμπρού (Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ)».
Tεχνοκράτης
Η ύπαρξη όποιας εσωτερικής διαμάχης ανάμεσα στα τρία αυτά πρόσωπα δεν μπορεί παρά να πηγάζει από το «δαχτυλίδι» του «σουλτάνου», με δεδομένο ότι και ο γαμπρός του, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, είναι ένα από τα πρόσωπα που κατά πολλούς αναλυτές θα έβλεπαν τον εαυτό τους στην κεφαλή της Τουρκίας τον 21ο αιώνα. Ιδίως όταν ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ φαντάζει ως η τεχνοκρατική εκδοχή της διαδοχής, αφού πρόκειται για έναν από τους πλέον δημοφιλείς Τούρκους επιχειρηματίες τόσο στη νέα γενιά όσο και στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, συγκεντρώνοντας πάνω από 1,2 εκατομμύριο ακολούθους στο Faceboook και 313,600 στο LinkedΙn.
O Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ κατέχει, σύμφωνα με το Forbes, το 52,5% της Baykar, της ναυαρχίδας των στρατιωτικών drones της γειτονικής χώρας, ενώ εμφανίζεται ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλός της. Αν και κληρονόμησε με τον αδελφό του Χαλούκ την εταιρεία από τον πατέρα του, Οζντεμίρ, με αντικείμενο την κατασκευή ανταλλακτικών για την αυτοκινητοβιομηχανία, εντούτοις την εξέλιξε σε μία από τις πιο δυναμικές εταιρείες μη επανδρωμένων αεροχημάτων στον πλανήτη, με πωλήσεις ύψους 1,9 δισ. δολαρίων το 2023 και εξαγωγές ύψους 1,8 δισ. δολάρια το 2024 στην Ευρώπη, στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Το πιο επιτυχημένο προϊόν της Baykar είναι το drone Bayraktar, το οποίο έχει εξαχθεί σε περισσότερες από 31 χώρες. Το γεγονός μάλιστα ότι ο γαμπρός του Τούρκου προέδρου ηγείται του πιο υποσχόμενου τεχνολογικά τουρκικού κλάδου, ο οποίος κάνει την Τουρκία για πρώτη φορά τόσο ευπρόσδεκτη στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, συνιστά άλλο ένα στοιχείο της ισχυρής υποψηφιότητάς του στον κύκλο διαδοχής του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ μπήκε στην οικογένεια του «σουλτάνου» το 2016, αφότου σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), όταν παντρεύτηκε τη μικρότερη κόρη του, Σουμεγιέ, στην οποία ο Ερντογάν δείχνει εντυπωσιακή αδυναμία. Σε έναν παραμυθένιο γάμο, ανάμεσα σε ένα σκηνικό απόλυτης χλιδής και επίδειξης πολιτικής ισχύος στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ερντογάν έφερε πιο κοντά την τεχνολογία, τις μυθώδεις επενδύσεις στην αμυντική τεχνολογία και τις Ενοπλες Δυνάμεις στην αυλή του, όπου η κόρη του Σουμεγιέ κατέχει εξέχοντα ρόλο ως προσωπική του σύμβουλος στην Προεδρία, συμβολίζοντας τη νέα συντηρητική τάξη του ΑΚΡ, αν όχι την επόμενη ηγεσία του.